مفهوم تخصصی اعتبار اسنادی در تجارت بین‌الملل



مفهوم تخصصی اعتبار اسنادی درواقع تعهد مشروط بانک گشایش کننده اعتبار مطابق با درخواست متقاضی اعتبار، جهت پرداخت وجه معین به ذینفع مشخص در قبال ارائه مدارک خاص  که در متن اعتبار ذکرشده، در طی زمان مقرر می‌باشد که باید بدانیم که انواع آن چیست و چه مزایا و مشکلاتی ممکن است سر راهمان قرار گیرد.

 اعتبار اسنادی که همان Letter Of Credit می‌باشد، که به زبان ساده اینطور بیان می‌شود:

شما بعنوان خریدار کالا قصد پرداخت پول به یک فروشنده کالا که در کشور دیگری است را دارید. شما فروشنده را آن قدر خوب نمیشناسید که بتوانید ۱۰۰٪ اعتماد کنید، اما به بانک سر کوچه خود اعتماد دارید (که به آن بانک گشاینده اعتبار گفته می‌شود). به نزد بانک می‌روید و میگویید، من یک کانتینر از فلان جنس را از کشور مثلاً چین خریداری کرده ام که مبلغ آن مثلا ۵۰،۰۰۰ دلار می‌شود و در نوع ساده ای از اعتبار اسنادی، حساب بانکی خود را به اندازه ۵۰،۰۰۰ دلار شارژ می‌کنید (این یک مثال ساده است برای درک بهتر مفهوم اعتبار اسنادی، وگرنه چنین چیزی ممکن نیست و شما نمی‌توانید به همین سادگی حساب خود را با ارز شارژ کنید. برای این منظور لازم است فرآیند ثبت سفارش و تخصیص ارز را طی کنید). سپس به بانک می‌گویید، هرگاه فروشنده با این نام، بارنامه حمل با این مشخصات را به نماینده بانکی شما در کشور مبدا تحویل داد، شما پول را به وی بدهید و بارنامه را تحویل بگیرید. این یعنی محموله به متصدی حمل تحویل شده است. بارنامه تحویل شده به بانک در مبدا، به بانک مقصد (بانک سرکوچه شما)‌ ارسال می‌شود، اگر تا آن زمان حساب خود را شارژ نکرده باشید (این مساله به شرایط سند اعتبار اسنادی بستگی دارد. گاهی ممکن است بانک این مبلغ را به شما وام بدهد و گاهی می‌بایست نقداً همان ابتدای کار پرداخت کنید و سایر روش ها...)، بانک بارنامه را به شما نمی‌دهد و یعنی محموله فعلاً تحت کنترل بانک است. اگر حساب خود را شارژ کرده باشید، بانک پول را بر‌میدارد، کارمزد این عملیات را از شما می‌گیرد و بارنامه را به شما می‌دهد. حالا شما باید بارنامه را به متصدی حمل بدهید و بار خود را تحویل بگیرید.

توضیحات فوق بیش از حد ساده شده است. لطفا این روش را در خانه امتحان نکنید!

در فرآیند اعتبار اسنادی دانستن چند اصل مهم زیر است :

۱. اعتبار اسنادی، تعهد بانک گشایش کننده اعتبار است نه خریدار.

۲. اجرای این تعهد به انجام تعهد فروشنده (ارائه مدارک حمل ‌و نقل بین‌المللی منطبق با شرایط مندرج در سند اعتبار اسنادی) مشروط می‌باشد.

۳. این تعهد بر اساس تقاضای متقاضی اعتبار (خریدار) در مقابل ارائه پیش‌پرداخت، تضمین‌ها و هزینه‌های خاص و برحسب شرایط اعتبار و نوع اعتبار اسنادی صورت خواهد پذیرفت.

۴. بر اساس اعتبار اسنادی وجه معین به ذینفع مشخص پرداخت می‌گردد.

۵. پرداخت در مدت اعتبار L/C انجام خواهد گرفت.

مزایای اعتبار اسنادی برای طرفین معامله

الف) فروشنده :

۱. اطمینان فروشنده از دریافت وجه کالا پس از ارائه مدارک حمل‌ونقل بین‌المللی.

۲. استفاده از تسهیلات اعتباری مربوط به صادرات.

ب) خریدار :

۱. اطمینان خریدار از پرداخت وجه کالا به فروشنده پس از سلب مالکیت کالا توسط وی.

۲. استفاده از اعتبار بانک در بازارهای بین‌المللی.

مطلب قابل توجه بعدی در رابطه با اعتبار اسنادی، اشکالات مهم آن است که در این روند با توجه به اینکه مبلغ پیش‌پرداخت، کلیه هزینه‌ها و تضمین‌ها جهت افتتاح اعتبار توسط خریدار پرداخت می‌شود و فروشنده تا زمان افتتاح L/C هزینه خاصی را پرداخت نمی‌نماید، احتمال اینکه فروشنده به اعتبار اسنادی افتتاح‌شده توجهی ننموده و کالا را با شرایط بهتری به شرکت دیگری بفروش رسانده و یا خط تولید خود را به کالای دارای بازار بهتر اختصاص دهد، وجود دارد که در این رابطه خریدار متضرر خواهد شد و با مشکلات زیادی ازجمله عدم تأمین به‌موقع کالا، به تعویق افتادن پروژه و هزینه‌های افتتاح اعتبار اسنادی جدید روبه‌رو خواهد بود.

راه‌حل چیست؟

۱. انتخاب فروشنده معتبر به‌عنوان مهم‌ترین اصل.

۲. صدور سفارش رسمی یا انعقاد قرارداد خرید و قرارداد حمل و پیش‌بینی لازم در متن قرارداد.

۳. اخذ ضمانت‌نامه بانکی (Performance Bank Guarantee) از طریق افتتاح اعتبار اسنادی غیرفعال.

انواع اعتبار اسنادی

شناخت انواع اعتبارات اسنادی و طرف‌های درگیر در آن به‌عنوان مهم‌ترین شیوه از روش‌های پرداخت بین‌المللی کمک شایانی به تنظیم صحیح قراردادهای مربوطه می‌کند که در ۹ بخش موردتوجه است:

۱. از دید تعهد

اعتبار اسنادی برگشت‌پذیر (Revocable L/C)

اعتبار اسنادی برگشت‌ناپذیر (Irrevocable L/C)

۲. از دید پشتوانه

اعتبار اسنادی تأیید شده (Confirmed L/C)

اعتبار اسنادی تأیید نشده (Unconfirmed L/C)

۳. از دید زمانی

اعتبار اسنادی دیداری (At Sight L/C)

اعتبار اسنادی یوزانس (Usance L/C)

اعتبار اسنادی پرداخت مؤخر (Deffered Payment L/C)

۴. از دید قابلیت انتقال (Transferable L/C)

۵.اعتبار اسنادی اتکایی (Back to Back L/C)

۶.اعتبار اسنادی فعال و غیرفعال

اعتبار اسنادی فعال (Operative L/C)

اعتبار اسنادی غیرفعال (Non-Operative L/C)

۷.اعتبار اسنادی گران (Revolving L/C)

۸.اعتبار اسنادی مستقیم (Hand-On L/C)

۹.اعتبار اسنادی ترانزیت (Transit L/C)

طرفهای مرتبط در اعتبار اسنادی

طرف‌های مرتبط در اعتبار اسنادی یا مستقیم هستند که شامل بانک گشایش کننده، بانک تأیید کننده (در صورت وجود)، بانک کارگزار، خریدار و فروشنده و سایر بانک‌ها برحسب مورد و یا طرف‌های غیرمستقیم که شرکت های بازرسی، بیمه، حمل‌ونقل بین‌المللی و ... را در برمی‌گیرد.

قبل از افتتاح اعتبار اسنادی بهتر است خریدار با ایجاد ارتباط مناسب با بانک، در صورت امکان متن اعتبار را از بانک اخذ و کاملاً مطالعه نموده و در صورت وجود ایرادات آن را به بانک جهت انجام اصلاح متن اعتبار اسنادی اعلام نماید. در زمان افتتاح، توصیه می‌شود فروشنده متن L/C را بررسی نموده و اسناد حمل را مطابق را مفاد اعتبار اسنادی تهیه و اقدام به تهیه چک‌لیست جهت اجتناب از وصولی شدن اسناد نماید.

مراحل اجرایی افتتاح اعتبار اسنادی

برای افتتاح اعتبار اسنادی، مدارکی موردنیاز است که در بعضی موارد میتواند متغیر باشد مثل فرم ثبت سفارش که در وزارت بازرگانی ثبت میشود و یا کارت بازرگانی که برای هرگونه صادرات و واردات به آن نیاز است و پرفرما که در واقع پیش فاکتور است و اصل بیمه‌نامه و... که در پست های آینده به مراحل اجرایی افتتاح اعتبار اسنادی به طور کامل اشاره خواهیم کرد.

اصلاحیه اعتبار اسنادی (Amendment Of L/C)

امکان هرگونه تغییر و یا اصلاح در اعتبار اسنادی پس از افتتاح می‌تواند با توافق طرفین قرارداد ایجاد شود. اصلاحیه اعتبار اسنادی چهار رکن اصلی دارد و این درخواست به‌صورت کتبی به بانک گشایش کننده اعتبار ابلاغ می‌شود.

تمدیدیه اعتبار اسنادی (Extension Of L/C)

اگر به دلایل مختلف زمان تعیین شده برای ارائه اسناد بیش از زمان ذکر شده در اعتبار اسنادی افزایش یافت، نیاز به تمدید اعتبار اسنادی است. این اشکال ممکن است زمانی به وجود بیاید که به طور مثال فروشنده نتوانسته کالا را در زمان مقرر آماده کند.

اصطلاحات مرتبط با اعتبار اسنادی

اصطلاحات تخصصی در اعتبار اسنادی بکار می‌رود که لازم و ضروری است که در تجارت بین‌الملل با آن‌ها آشنا شویم. اصطلاحاتی که یک کلمه ست ولی بیانگر یک عملکرد در پروسه اعتبار اسنادی است که اینجا به‌طور مختصر به آن‌ها اشاره می‌کنیم

1. حمل به‌دفعات (Partial Shipment)

2. انتقال کالا از یک وسیله نقلیه به‌وسیله دیگر (Transshipment)

3. اسناد حمل (Shipping Documents)

4. حق رجوع (Recourse)

5. تأییدیه نامشهود (Silent Confirmation)