هر محموله تجاری که از هر مبدا و کشوری در دنیا به هر مقصدی در کشور دیگری حمل میشود، نیازمند انجام فرآیند گمرکی صادرات در کشور مبدا می‌باشد. طی این فرآیند و عملیات اسنادی ای که انجام میشود، اطلاعات مربوط به فرستنده و گیرنده کالا و کشورهای مبدا و مقصد در پروسه صدور اسناد تجاری و اسناد حمل و نقل بین المللی ثبت میشود.
البته که انجام و تایید این عملیات توسط سازمان و اداره گمرک کشور مبدا، بر اساس قوانین و مقررات جاری آن کشور بر مبنای انجام فعالیتهای تجاری مجاز آن کشور با کشورهای دیگر صورت میگیرد. به این معنی که اگر محموله‌ای قرار باشد به مقصد هر کشوری حمل گردد، این عملیات میبایست مورد تایید و منطبق با قوانین کشورهای مبدا و مقصد باشد. حتی نوع کالا هم میتواند محدودیتهایی برای انجام واردات به یک کشور ایجاد کند. حتی ممکن است این محدودیت از طرف گیرنده کالا باشد و انجام واردات از برخی کشورها به برخی کشورهای دیگر توسط مقصد ممنوع اعلام شده باشد. در این شرایط هم نمی‌توان اسناد و بارنامه‌ای که نشان دهد مبدا و مقصد اصلی چه کشورهایی هستند صادر شود.
مثلاً به علت تحریمهایی که توسط کشورها و یا سازمانهای بین‌المللی بر علیه یک کشور خاص طرح میشود، ارسال کالا از برخی کشورها به آن کشور محدود باشد و یا در برخی موارد، یک شرکت بازرگانی واسطه اقدام به خرید یک کالا از یک تامین کننده برای یک خریدار میکند و چیزی که برایش مهم است این است که اطلاعات فروشنده از خریدار مخفی بماند، تا بعد از انجام اولین خرید، خریدار مستقیماً با فروشنده در تماس قرارنگیرد و واسطه حذف نشود بتواند تجارتی با تکرار داشته باشد.
طبیعتا اولین راهی که به ذهن میرسد این است که یک شرکت واسطه در یک کشور ثالث که ارسال آن کالا به آن کشور مجاز باشد وارد شود و تمامی اسناد فروش کالا و همینطور اسناد حمل به نام شرکت و کشور ثالث صادر شود و پس از حمل کالا به آن کشور و انجام عملیات گمرکی واردات، محموله مجدد به کشور مقصد اصلی صادر شود. این عملیات واردات و صادرات مجدد ( Import - Re Export ) یا همان عملیات کراس استافینگ که قبل‌تر در مورد آن صحبت کردیم است که طبیعتا هم به خاطر مباحث جغرافیایی و هم از نظر زمانی و ... مخاطرات خاص خود را دارد. ضمن اینکه انجام چنین عملیاتی نیازمند صرف هزینه بالایی ست.
روش دیگری که در این محتوا به آن خواهیم پرداخت، انجام عملیات سوییچ اسناد و بارنامه است که بدون نیاز به کراس استافینگ یا ترنشیپ انجام میشود. روشی که شاید بتوان گفت بعنوان یک رویه عملیات و گمرکی در هیچ اساسنامه و کتابی نوشته نشده ولی به طور خیلی مستمر و جدی در حال انجام است. مخصوصا در مورد حمل وارداتی به ایران از بسیاری از کشورهای دنیا که به خاطر تحریمها امکان انجام معاملات تجاری با ایران را ندارند.
چرا که حتی در خیلی از موارد بسیاری از فروشندگانی که در خیلی از کشورهایی که مشکلی برای انجام تجارت با ایران ندارند هم، از ترس قرار گرفتن در لیست سیاه کشورهای اروپایی و آمریکا و ... از انجام معاملات با ایران سر باز میزنند. در این روش نیازی به ارسال کالا به کشور ثالث و انجام عملیات تغییر اسناد نیست و وسیله حمل مثل یک حمل عادی به سمت مقصد اصلی حرکت میکند ولی پروسه صدور اسناد به شکلی انجام میشود که اسناد تجاری، اسناد حمل و اوراق گمرکی نشان میدهند که محموله قرار است به مقصدی حمل شود که ارسال کالا به آن هیچ محدودیتی ندارد و در واقع فروشنده قرارداد فروش را با آن شرکت و کشور منعقد کرده است.
ولی در واقع طی اسناد دیگری محموله به مقصدی دیگر و یا به نام خریدار دیگری که بعنوان نفر سوم این قرارداد در نظر گرفته میشود حمل میشود. شاید ظاهر این عملیات به نوعی کلاهبرداری و غیر قانونی به نظر بیاد! ولی در واقع این عملیات اگر به درستی انجام شود و تمام جوانب امر توسط یک شرکت حمل و نقل بین المللی با دانش و تجربه کافی در نظر گرفته شود، دقیقا بر اساس قوانین و بدون هیچ مشکل حقوقی خواهد بود.
آماتورها به تاکتیک می اندیشند و حرفه‌ای ها به لجستیک!
در این روش، همچون روش کراس استافینگ، اسناد اولیه حمل و اسناد تجاری کالا شامل فاکتور فروش و ... به نام کشوری ثالث به جز مقصد اصلی صادر میشود که عموما این کشور ثالث یکی از کشورهای همسایه کشور مقصد است که طبیعتا انتخاب این کشور ثالث منوط به شیوه حمل و نوع وسیله حمل میتواند متفاوت باشد. از اینجا به بعد، بسته به توان و تسلط و تجربه شرکت حمل و نقل بین‌المللی در مبدا، پس از صدور اسناد اولیه به نام کشور ثالث، بسته به نوع حمل و روشی که شرکت حمل و نقل بین المللی در پیش میگیرد، اسناد جدید ممکن است در مبدا اصلی و یا در میانه راه تغییر کنند. در ادامه به شرح کلی رویه انجام سوییچ اسناد برای انواع حملهای زمینی و هوایی و دریایی را برخواهیم شمرد.
در حملهای هوایی، به ندرت شرکتهای حمل و نقل بین‌المللی امکان انجام سوییچ بارنامه دارند، مخصوصا از مبادی اروپایی. چرا که زمانیکه در مبدا عملیات گمرکی به نام هر کشوری انجام میشود و اسناد صادرات صادر میشود، دیگر امکان ارسال کالا به یک کشور دیگر وجود نداره و امکان صدور بارنامه و اسناد جدید به نام گیرنده جدید وجود نداره. ولی ما در شرکت مسیر اکسیر به مدد همکاری با شبکه نمایندگان باتجربه و با سابقه و با دانش کافی، امکان انجام سوییچ بارنامه حتی برای حملهای هوایی از مبادی اروپایی که تقریبا انجام آن محال است را داریم. به این شکل که فرستنده کالا اسناد گمرکی، تجاری و اسناد حملی را دریافت میکند که مقصد بار را کشوری به جز ایران نشان میدهد ولی در عین حال محموله با اسناد صحیح و با پرواز مستقیم به ایران حمل میشود.
نکته ای که باید در مورد سوییچ بارنامه به آن توجه کرد این است که، حتما میبایست اسناد اولیه به نام یک شرکت واقعی صادر شود! شرکتی که در جریان انجام این عملیات باشد. چرا که در صورت انجام پیگیری و اقدام قانونی از طرف فرستنده، گیرنده و یا هر مرجع ذینفع دیگر،باید اصالت اسناد اولیه صادر شود. در روش قانونی انجام عملیات سوییچ بارنامه، بعد از صدور اسناد اولیه به نام شرکت ثالث، آن شرکت با ارائه یک گواهی اعلام میکند که محموله خریداری شده از فروشنده اصلی رو به گیرنده دیگری که در واقع همان خریدار اصلی است فروخته و درخواست حمل کالا به صورت مستقیم به کشور مقصد اصلی را دارد. که البته انجام این عملیات و صدور اسناد گمرکی به شکلی که هیچ ایراد قانونی در آینده دور و نزدیک برای فرستنده و گیرنده ایجاد نکند، نیازمند داشتن دانش و تجربه کافی و همینطور مورد تایید بودن شرکت حمل و نقل بین المللی در مبدا توسط گمرک دارد که همانطور که پیشتر هم گفته شد، شرکت مسیر اکسیر بدون هیچگونه نگرانی این عملیات را انجام میدهد.
در حملهای زمینی ، ولی این عملیات بسیار ساده تر انجام میشود و به دو روش قابل انجام است. روش اول مشابه همان شیوه حمل هوایی‌ست و بعد از صدور اسناد گمرکی اولیه و اسناد حمل اولیه به نام کشور ثالث، سری دوم اسناد صادر و محموله از ابتدا به نام گیرنده اصلی حرکت میکند که البته این روش رو شرکتهای زیادی نمیتوانند انجام دهند، چرا که نیازمند داشتن تاییدیه های لازم از طرف گمرک مبدا و همینطور وجود یک شرکت ثالث واقعی ست. در واقع این روش صحیح و بدون ایراد قانونی این عملیات است که این سرویس هم توسط شرکت حمل و نقل بین المللی مسیر اکسیر انجام میشود.
در روش دیگر، بعد از حرکت کامیون از مبدا، در یکی از کشورهای میانه راه اسناد تعویض میشود. حتی در بسیاری از موارد کامیون حامل محموله نیز تعویض میشود و بصورت ترنشیپ محموله حمل میگردد که این روش هم عموما توسط شرکتهایی که توان انجام روش قانونی سوییچ اسناد را ندارند و یا دسترسی به یک شرکت بازرگانی بعنوان خریدار در یک کشور ثالث ندارند انجام میشود. طبیعتا در این روش هیچ تضمینی برای انجام تعویض اسناد در مرز کشور مقصد و یا یکی از کشورهای میانه راه وجود ندارد و در صورتیکه شرکت حمل و نقل نتواند به موقع و به درستی کار تعویض اسناد را انجام دهد، به راحتی هیچ مسئولیتی در قبال عدم انجام اینکار نخواهد داشت. چرا که در هر مرجع قانونی ارسال کالا طبق بارنامه، کاریست که شرکت حمل و نقل بین المللی بصورت قانونی موظف به انجام آن است. بنابراین تا جای ممکن میبایست از انجام سوییچ بارنامه به این شکل دوری کرد.
۸ اصل چابکی در حمل و نقل بین‌المللی
در حملهای دریایی هم مثل حملهای هوایی محدودیتهایی وجود داره و معدود شرکتهایی هستند که کار تعویض اسناد را انجام میدهند و روش صد در صد قانونی انجام تعویض اسناد، همان روش کراس استافینگ است. ولی در عین حال شرکتهای حمل و نقل بین المللی که مجوز صدور بارنامه فورواردری دارند، میتوانند در مواردی که فروشنده در مبدا تمایلی به ارسال کالا به یک شرکت یا کشور خاص ندارد، میتوانند با صدور یک بارنامه فورواردری اولیه که خریدار را یک شرکت ثالث نشان میدهد به فروشنده اعلام کنند که محموله به یک شرکت یا کشور دیگری به جز خریدار اصلی تحویل خواهد شد وپس از آن با صدور سری دوم اسناد حمل و بارنامه، محموله رو گیرنده اصلی تحویل دهند.
ولی در این روش به هرحال بارنامه دریایی یا همان بارنامه اصلی که توسط خط کشتیرانی صادر میشود بر اساس اطلاعات اصلی حمل یعنی فرستنده و گیرنده اصلی صادر میشود،چرا که طبق بارنامه های MBL دقیقا طبق مانیفست کشتی صادر میشوند و قوانین سفت و سخت خطوط کشتیرانی اجازه عدول و صدور بارنامه سوییچ نمیدهد. البته این در خصوص خطوط کشتیرانی معتبر و مطرح صادق است و بعضا برخی خطوط کشتیرانی NVOCC برای برخی محمولات بارنامه سوییچ هم صادر میکنن.
در نهایت سه نکته مهمی که باید به آنها توجه کرد این است که اولا طبیعتا برای انجام سوییچ بارنامه، نیاز به سری جدیدی از اسناد حمل است که اطلاعات آنها منطبق با ست جدید بارنامه باشد و این اسناد رو باید طبق قرارداد صاحب کالا و یا شرکت حمل و نقل بین المللی مهیا کند و دوما اینکه عموما باید محمولاتی که نیاز به انجام سوییچ بارنامه دارند با ترم EXW حمل شوند تا پروسه عملیات گمرکی در مبدا توسط شرکت حمل و نقل بین المللی انجام شود و سوما اینکه عملیات حمل محمولاتی که نیاز به سوییچ دارند میبایست حتما توسط شرکتهای بارفرابر انجام شود نه کریرها!
در نهایت با توجه به ظرافتها و حساسیتهای انجام چنین عملیاتی که در صورت هرگونه خطا و یا قصور و حتی عدم اطلاع و تسلط کافی از طرف شرکت حمل و نقل، میتواند باعث ایجاد مشکلات قانونی زیادی برای صاحب کالا شود و حتی تملک او رو در مورد کالاها دچار مخاطره کند، شایسته است انجام این عملیات حتما به یک شرکت حمل و نقل بین المللی قابل اعتماد و مجرب سپرده شود.
دیدگاه‌های کاربران