اساسا مهمترین اهداف و رویکردهای خریداران و فروشندگان در اعتبار اسنادی این است که فروشنده به دنبال کسب اطمینان از دریافت وجه مربوط به بهای کالایی‌ست که فروخته و ارسال کرده و خریدار به دنبال کسب اطمینان از این است که کالایی که خریداری کرده، هم از لحاظ کمی و کیفی عینا مطابق با چیزی که خریداری کرده باشد و هم اینکه به موقع و در زمان مقرر به دستش برسد.
در قدم اول، باید توجه داشت که بانکها زمانی مسئولیتها و تعهدات طرفین معامله را پایان یافته تلقی میکنند که به تمامی وظایف خود بر اساس ترم اینکوترمزی که انتخاب شده عمل کرده باشند. بنابراین ملاک و معیار برای پرداخت وجه کالا به فروشنده و تحویل محموله در مقصد به خریدار، اثبات انجام تعهدات آنها بر اساس اینکوترمز است.
بر اساس قواعد اکثر اعتبارات اسنادی، فروشنده زمانی میتواند مبلغ مربوط به وجه کالای فروخته شده را دریافت کند که بارنامه‌ای ارائه دهد که نشان دهد محموله بارگیری شده است یا درواقع همان بارنامه اصطلاحا ON BOARD. در ترمهایی مثل FCA و FOB که فروشنده محموله را یا روی عرشه کشتی و یا در نقطه مشخص به حمل کننده تحویل میدهد و عملیات حمل توسط خریدار انجام میشود، فروشنده امکان اینکه در مدت زمانی که روی محموله کنترل دارد وجه کالا را دریافت کند ندارد. هرچند که براساس تغییرات اینکوترمز 2020، یکی از امکاناتی که ایجاد شده است امکان صدور بارنامه ON BOARD برای ترم FCA در نظر گرفته شده است، ولی همچنان این امکان منوط به پذیرش این شرط از سوی متصدی حمل است. متصدی حملی که فروشنده آن را انتخاب نکرده و با او قرارداد نبسته است. بنابراین برای فروشندگانی که تمایل دارند زودتر و بدون ریسک کمتری به وجه کالای خود برسند پیشنهاد میشود یا از این ترمها استفاده نکنند و یا در اعتبار اسنادی بندی را بگنجانند که اجازه دهد بانک در ازای ارائه یک رسید دریافت کالا از سوی متصدی حمل، وجه کالا را به فروشنده بپردازد.
چه زمانی میتوان اعتبار اسنادی را اصلاح و یا تمدید کرد؟
این موضوع در مورد ترمهایی مثل CIPکه فروشنده خود با متصدی حمل قرارداد میبندد هم صادق است.برای بهتر روشن شدن این موضوع، یک مثال میزنیم. فرض کنید محموله‌ای قرار است بصورت دریایی و براساس ترم CIP حمل شود. بر اساس قوانین این ترم، فروشنده زمانیکه با متصدی حمل قرارداد میبندد، کرایه حمل را میپردازد و محموله را تحویل متصدی حمل میدهد، کلیه ریسکها و مسئولیتها را از عهده خود ساقط کرده به خریدار منتقل میکند. درحالیکه هنوز محموله روی کشتی بارگیری نشده و امکان صدور بارنامه ONBOARD هم وجود ندارد. فرض کنید در این عملیات بعد از تحویل گرفتن محموله از فروشنده و بارگیری درون کانتینر، قبل از بارگیری محموله بر روی کشتی، در ترمینال کانتینری حادثه‌ای برای محموله اتفاق بیوفتد، در این حالت فروشنده محموله را تحویل داده، کرایه حمل را پرداخت کرده، ریسک و مسئولیتهای محموله به خریدار منتقل شده ولی امکان دریافت وجه کالا برای فروشنده وجود ندارد چون بارگیری روی عرشه کشتی انجام نشده. در این حالت فروشنده ناچار است وارد پروسه پیچیده‌ای با خریداری که هنوز کالارا دریافت نکرده و شرکت بیمه باربری شود و طبیعتا چالش بزرگی برای او خواهد بود.
ولی از سوی دیگر، با وجود مشکلی که در مورد بارنامه ON BOARD گفته شد، بصورت کلی ترمهای خانواده C ایده‌آل تر از بقیه هستند. چرا که در این ترمها، متصدی حمل بعنوان یک شخص سوم قابل اعتماد که کرایه حمل را از یک طرف قرارداد دریافت کرده و کالا را در مقصد به طرف دیگری که بارنامه‌ها را در دست دارد تحویل میدهد.
در ترمهای خانواده D، اتفاقات و در واقع چالشهای دیگری وجود دارد. در این ترمها، فروشنده محموله را به متصدی حمل تحویل میدهد و بارنامه ON BOARD هم دریافت میکند. اگر بر اساس مفاد اعتبار اسنادی، فروشنده امکان دریافت وجه کالا را در قبال ارائه بارنامه داشته باشد، فروشنده زمانی وجه کالا را دریافت میکند که محموله را متصدی حمل تحویل داده، ولی هنوز تعهد فروشنده مبنی بر تحویل کالا در مکان مشخص شده در مقصد به انجام نرسیده. از سوی دیگر اگر اعتبار اسنادی بر این مبنا صادر شده باشد که فروشنده در قبال ارائه رسید کالا به مقصد از سوی خریدار و تکمیل تعهدات ترم مورد نظر در گروه D، امکان دریافت وجه کالا را داشته باشد، هم فروشنده باید مدت زمان طولانی برای انجام پروسه حمل و عملیات تحویل کالا در مقصد را به انتظار بنشیند و هم این ریسک وجود دارد که خریدار منصفانه رفتار نکند و در ارائه رسید کالا سستی و کوتاهی کند.
کاربردی‌ترین اصطلاحاتی که در اعتبار اسنادی باید بدانیم
از سوی دیگر، در برخی موارد بعلت دانش اندک و عدم تسلط کامل کارشناسان بانک بر قواعد اینکوترمز، مدارک برگشت میخورند! به همین علت، طبق بررسی‌های ما، یکی از گروههای بزرگی که همواره از کارشناسان ما در مورد کلیات و جزییات اینکوترمز درخواست مشاوره دارند کارشناسان اعتبارات اسنادی بانکها هستند. چرا که در خیلی موارد قادر به تشخیص اینکه آیا خریدار یا فروشنده بر اساس قواعد اینکوترمز به درستی به تعهدات خود عمل کرده‌اند یا نه نیستند.
بنابراین، در زمان انتخاب ترم مناسب در اینکوترمز باید نکات مهمی را در نظر گرفت. مانند نوع حمل، مدت زمان حمل و میزان اعتماد خریدار و فروشنده به یکدیگر! از سوی دیگر اکیدا پیشنهاد میکنیم در زمان تنظیم اعتبارات اسنادی، برای پیشگیری از وقوع هرگونه مشکل و یا برگشت خوردن مدارک از سوی بانک، حتما در اسناد محموله و در متن اعتبار اسنادی، صرفا به درج نام ترم مورد استفاده در عملیات حمل اکتفا نکرده، میزان و شکل تعهدات هریک از طرفین معامله شرح داده شود.
با جمع‌بندی مطالب گفته شده، به این نتیجه میرسیم که الزاما نمیتوان گفت کدام ترم مناسبترین ترم برای تمام اعتبارات اسنادی است. لذا میبایست با در نظر گرفتن موارد گفته شده و براساس شرایط خاص هر معامله‌ای، بهترین و مناسبترین ترم را برای افتتاح اعتبار اسنادی به کار گرفت.
دیدگاه‌های کاربران