در حمل و نقل بین‌المللی کالاها، مهمترین و اصلی‌ترین بخش عملیات به عهده رانندگان و صاحبان کامیونهاست. در گذشته تمام ریسک و مخاطرات این عملیات به علت عدم وجود ضابطه‌ای مشخص برای حد و حدود مسئولیتها، به عهده کریرها و صاحبان وسایل حمل بوده است که حتی در بسیاری از اوقات در اثر حوادث مختلف، متحمل ضرر و زیان و حتی ورشکستگی میشدند. لذا برای پیشگیری از چنین رویدادهایی، در سال ۱۹۵۶ میلادی، کشورهای اروپایی به منظور تعیین قوانین یکنواخت حاکم بر روابط بین فرستنده کالا، گیرنده کالا و حمل‌کننده، در شهر ژنو گرد هم آمدند و مقرراتی را مشتمل ۵۱ ماده تحت عنوان کنوانسیون سی ام آر به تصویب رساندند که در نهایت در سال ۱۹۷۸ میلادی با اضافه شدن ۱۲ ماده دیگر به آن، به روز رسانی شد. این کنوانسیون برای کلیه حملهای جاده‌ای به استثنا حملهای پستی، اثاثیه منزل و جنازه قابلیت اجرایی دارد.
سوالی که برای بسیاری پیش می‌آید این است که تفاوت سی ام آر و کارنه تیر در چیست. در پاسخ باید گفت که کنوانسیون سی ام آر ناظر بر روابط بین فرستنده کالا، حمل کننده و گیرنده کالاست، ولی کنوانسیون تیر ناظر بر روابط بین حمل کننده، گمرک و موسسه ضامن است. همچنین محتوا و تعداد نسخ این دو سند نیز دارای تفاوتهایی‌ست. محمولاتی که تحت کنوانسیون سی ام آر حمل میشوند، سند سی ام آر در سه نسخه اصلی برای آنها صادر میشود که یک نسخه برای فرستنده کالا، یک نسخه برای حمل کننده و یک نسخه هم برای گیرنده کالاست. همچنین سی ام آر علاوه بر نظارت بر روابط بین حمل کننده، فرستنده و گیرنده کالا، در بر گیرنده پوشش بیمه مسئولیت برای شرکتهای کریر است. لذا سی ام آر میبایست اصطلاحا بیمه شود.
همچنین باید به این نکته اشاره کرد که محتوای سی ام آر بسیار شبیه به محتوای بارنامه است، ولی تفاوت عمده این دو سند در قابلیت انتقال آنهاست، چرا که سی ام آر بر خلاف بارنامه قابل معامله نیست و در واقع سند مالکیت کالا نیست.
نکات و توضیحاتی که در خصوص سی ام آر شایان توجه هستند به شرح ذیل میباشند:
- در صورتیکه که وسیله نقلیه حامل کالا در قسمتی از مسیر حمل، به طریق دریایی، آبراههای داخلی یا هوایی حمل شود، مشروط بر اینکه کالا از وسیله نقلیه تخلیه نشود مشمول مقررات این کنوانسیون خواهد بود.
- از منظر این کنوانسیون، حمل کننده مسئول فعل یا ترک فعل نمایندگان، خدمه یا هر شخص دیگری که در جریان حمل از خدمات آنها استفاده میکند خواهد بود.
- اطلاعاتی که در سی ام آر ثبت میشود شامل نام و نشانی فرستنده کالا، نام و نشانی گیرنده کالا، شرح کامل ماهیت و نوع بسته بندی کالا، تعداد بسته‌ها و علائم و شماره‌های مخصوص آنها، تاریخ و محل دریافت کالا، دستورات ضروری برای تشریفات گمرکی و غیره، وزن ناخالص کالا.
- فرستنده مسئول جبران تمام هزینه‌ها، خسارات و صدماتی خواهد بود که در نتیجه عدم صحت یا عدم کفایت مشخصات و اطلاعاتی که در بند قبلی گفته شده است.
- فرستنده کالا حق واگذاری کالا به غیر و همینطور حق درخواست از حمل کننده مبنی بر توقف کالای درحال حمل، تغییر محل تحویل کالا و همینطور تغییر گیرنده کالا را دارد، به شرط آنکه نسخه اصلی مربوط به گیرنده کالا که در سی ام آر ثبت شده است، به او تحویل داده نشده باشد. در صورت تحویل سی ام آر به گیرنده، حقوق گفته شده از فرستنده سلب میشود و حمل کننده تابع دستورات گیرنده کالا خواهد بود.
- بر اساس قوانین این کنوانسیون، در صورت اعمال دستورات جدید از سوی فرستنده یا گیرنده کالا، حمل کننده مجاز به دریافت هزینه‌های اضافه‌ای که در نتیجه انجام دستورات جدید متحمل میشود خواهد بود، مگر اینکه این دستورات جدید برای حل مشکلاتی که در اثر غفلت یا اشتباه حمل کننده ایجاد شده صادر شده باشند. همینطور حمل کننده مسئول فقدان تمام یا قسمتی از کالا، ایراد خسارات به کالاها و همینطور هرگونه تاخیر در عملیات از زمان تحویل گرفتن از فرستنده تا زمان تحویل دادن به گیرنده است.
- در صورتیکه که مدعی اثبات کند که در نتیجه تاخیر در تحویل کالا خساراتی به او وارد شده است، حمل کننده موظف به پرداخت این خسارت است. حدود این خسارات نباید از میزان کرایه حمل تجاوز کند. همچنین در چارچوب این کنوانسیون، در صورتیکه کالا ظرف مدت ۳۰ روز پس از انقضای تاریخ تحویل مورد توافق و ۶۰ روز پس از تحویل کالا به حمل کننده در صورتیکه تاریخ تحویل قید نشده باشد، به گیرنده تحویل داده نشود، محموله مفقود تلقی میشود و شخصی که حق اقامه دعوا دارد میتواند پیگیری قانونی نماید.
- نکته مهم این است که اگر یکی از کشورهای مبدا یا مقصد به عضویت این کنوانسیون درآمده باشد، میتوان از مقررات این کنوانسیون استفاده کرد. کشور ما نیز در سال ۱۳۷۷ هجری شمسی به این کنوانسیون پیوسته و مفاد آن برای جمهوری اسلامی ایران لازم‌الاجرا شده است.
دیدگاه‌های کاربران
Ahmad sharif soltani
02 خرداد، 1402hoda
05 دی، 1400