در عملیات حملونقل بین‌المللی محمولات زمینی، وسیله حمل میبایست از کشورهای مختلفی عبور کند و هر کشور هم قوانین گمرکی مختص خود را در مورد محمولات مختلف دارد و بعضا برخی محمولات در بعضی کشورها دارای ممنوعیت و محدودیت ورود هستند. لذا در گذشته محمولات برای ورود به کشورهای مسیر حمل و خروج از آنها، میبایست تحت بازرسی‌‌ها و فرآیندهای گمرکی آن کشورها قرار میگرفت و بر اساس قوانین گمرکی آن کشورها ضمانت ها و عوارض گمرکی مختلفی پرداخت میشد، که این فرآیند در اغلب اوقات موجب افزایش زمان حمل و بعضا حتا ایراد خسارت یا گم شدن محموله میشد. لذا در سال ۱۹۵۹ کشورهای اروپایی برای حل این معظل، مقرراتی را تحت عنوان کنوانسیون گمرکی حمل و نقل بین‌المللی کالا در جاده‌ها توسط کارنه تیر (TIR) وضع کردند و مقرر گردید کشورهای عضو این کنوانسیون اجازه ورود و خروج وسایل نقلیه‌ای که در مبدا تحت قوانین این کنوانسیون بارگیری و پلمپ شده‌اند را بدون انجام تشریفات و بازرسی‌های گمرکی معمول صادر کنند، مگر در شرایطی که محموله یا وسیله نقلیه مشکوک باشد. در سال ۱۹۷۵ مفاد این کنوانسیون تغییراتی کرد و هم‌اکنون این کنوانسیون مشتمل بر ۶۴ ماده و ۸ ضمیمه، ناظر بر روابط حمل کننده، گمرک و موسسه ضامن آن میباشد.کشور ما نیز در سال ۱۳۶۳ هجری شمسی به عضویت این کنوانسیون درآمده و با سپردن تضامین لازم از مزایای آن استفاده میکند. هم اکنون در ایران، اتاق بازرگانی، صنایع و معادن، مسئول صدور کارنه تیر میباشد.
بر اساس این کنوانسیون، موسسه ضامن متعهد میشود که هرگونه حقوق گمرکی و عوارض واردات و صادرات و هرگونه جریمه تاخیر را طبق قوانین و مقررات کشوری که در آن، در رابطه با عملیات تیر موارد تخلف مشاده شده است، پرداخت کند.
وسایل نقلیه‌ای که تحت کنوانسیون تیر مبادرت به حمل و نقل کالا میکنند، میبایست دارای فضای بارگیری با قابلیت پلمپ باشند و همچنین پلاک فلزی که عبارت (TIR) بر روی آن درج شده است در جلو و عقب وسیله نقلیه میبایست نصب شده باشد. برای این وسایل نقلیه، دفترچه‌ای به نام کارنه تیر صادر میشود که برای یک سفر، یعنی بارگیری از مبدا تا تخلیه در آخرین مقصد، معتبر است. البته این کنوانسیون، قوانینی هم برای حمل کالاهای حجیم که قابلیت بارگیری در محفظه حمل وسیله نقلیه و یا کانتینر را نداشته باشند وضع کرده است، لذا امکان حمل این محمولات نیز تحت قوانین خاص و توسط کارنه تیر وجود دارد.
دفترچه کارنه تیر، حاوی صفحاتی به تعداد کشورهای مسیر حمل میباشد که این تعداد حداقل ۶ و حداکثر ۲۰ صفحه است که البته از هر صفحه، دو نسخه وجود دارد که به این صفحات اصطلاحا وله (VOLET) میگویند. عملیات کارنه‌تیر به این شکل است که وسیله نقلیه پس از ورود به هر کشور، میباست توسط عوامل گمرک آن کشور مورد بازرسی قرار گیرد و پس از بررسی اسناد و اطمینان از صحت و سلامت پلمپ و تطابق شرایط و شماره آن با اطلاعات مندرج در کارنه تیر که در کشور مبدا تکمیل گردیده است، اجازه ورود برای آن صادر شود. همینطور در زمان خروج از کشور نیز همین رویه اجرا و درنهایت اجازه خروج صادر میگردد. کشورهای عضو این کنوانسیون، جهت جلوگیری از هرگونه سواستفاده، همواره نمونه مهرهای خود را که بر روی وله‌های کارنه تیر درج میکنند به همدیگر اعلام میکنند.
آماتورها به تاکتیک می اندیشند و حرفه ای ها به لجستیک
در برخی کشورها، بنا به شرایط و اوضاع جاری آنها، ممکن است برای حفظ امنیت وسیله نقلیه، محدودیتهای زمانی تردد مشخص گردد. همینطور ممکن است مسیر تردد و حرکت وسیله نقلیه نیز بطور دقیق مشخص گردد تا از هرگونه احتمال خطر جلوگیری شود. حتا در برخی موارد با توجه به نوع کالا و ارزش آن، ممکن است وسیله نقلیه تحت اسکورت امنیتی به کشور وارد و از آن خارج گردد.
اطلاعاتی که در کارنه تیر ثبت میشوند، شامل اطلاعات و مشخصات مربوط به کشور مبدا، اطلاعات گمرکات ورودی و خروجی کشورهای مسیر و در نهایت اطلاعات مربوط به گمرک و کشور مقصد میباشد. همینطور دستورالعمل و اطلاعات مربوط به کشورهایی که در آنها عملیات بارگیری و همینطور عملیات تخلیه انجام میگیرد نیز در کارنه تیر درج میگیرد.اطلاعات دقیق مربوط به کلیه محموله هایی که در وسیله نقلیه و در نقاط مختلف بارگیری و تخلیه میشوند نیز از دیگر اطلاعات مهمی‌ست که در کارنه تیر وجود دارد. این دفترچه از تاریخ صدور ۷۵ روز اعتبار دارد و میبایست در این بازه زمانی به کشور مبدا و صادر کننده آن عودت داده شود تا پس از بررسی تمام مفاد آن بررسی صحت عبور و مرور وسیله نقلیه در مسیر و بررسی صحت تاییدیه‌های بارگیری و تخلیه توسط گمرکات مشخص شده، اصطلاحا دفترچه تسویه میشود و دیگر هیچ کشوری نسبت به آن مسئول و متعهد نمیباشد.
دیدگاه‌های کاربران