محمولات پس از واردات به کشور، وارد مرحله ترخیص و سازکار مرتبط با آن می شوند و پس از طی فرآیندهای گمرکی و ترخیص مرتبط با نوع کالاها و پرداخت حقوق و عوارض گمرکی، به دست صاحبان کالا می رسد تا برای اهداف تولیدی یا بازرگانی و ... که بر اساس آنها از خارج از کشور خریداری و وارد کشور شده‌اند استفاده شوند. در این میان برخی کالاها بنا به دلایلی وارد فرآیند ترخیص نمی شوند و برای مدتهای طولانی در انبارهای گمرکات بصورت بلاتکلیف میمانند. به این کالاها، کالاهای رسوبی میگویند یا در اصطلاح خودمانی، این کالاها در انبار یا بندر گیر کرده‌اند.
زمانی که کالایی در ردیف کالاهای رسوبی قرار میگیرد، علاوه بر مشکلاتی که برای کسب و کار صاحب کالا به دلیل عدم دریافت به موقع کالا ایجاد میشود، موجب وقوع هزینه‌های سنگین حق توقف کانتینر و انبارداری میشود. همچنین در نتیجه معطل ماندن کالاها برای مدت طولانی ممکن است کالاها دچار فرسودگی و آسیب شوند که در این شرایط هم صاحبان کالا وارد چالش مهمی با شرکتهای بیمه میشوند.
در کل کالاهای رسوبی را میتوان به دو قسمت عمده تقسیم نمود :
I. کالای رسوبی قبل از اظهار کالا
کالاهایی که به گمرک اظهار نشده و مدت زمان مجاز ماندگاری آنها نیز طبق قوانین مرتبط سپری شده باشد جز کالاهای رسوبی قبل از اظهار کالا تلقی میشوند که در این حالت امور گمرکی نقشی در این موضوع ندارند و اساساً میزان رسوب ارتباطی به گمرک ندارد.
البته تا میزان مشخصی، این موضوع طبیعی است که کالا پیش از آن که به گمرک اظهار شود در اماکن بندری، مناطق ویژه و مناطق آزاد و گمرکات برای مدت کاملاً معقول و حساب شده ای دپو شده و صاحبان کالا پس از تکمیل اسنادی که برای ترخیص آن کالا لازم است، اقدام به شروع فرآیند ترخیص میکنند. ولی در شرایط خاصی فرآیند ترخیص به موقع شروع نمیشود و کالا اصطلاحا رسوبی میشود.
دلایل عمده گیر کردن یا رسوب کالا قبل از اظهار در گمرک یا بنادر عموماً یکی از دلایل زیر است:
1. نداشتن مجوز ثبت سفارش وزارت صنعت، معدن و تجارت.
در اغلب موارد، این کالاها جزو گروه ۴ بوده و در نتیجه ممنوع الورود به داخل کشور هستند و حق ثبت سفارش این کالا وجود ندارد و نباید نسبت به صدور مجوز ثبت سفارش برای این کالاها اقدام شود.
2. مشکلات بانکی و اسنادی
مشکلات بانکی و اسنادی و مسائلی که منجر به عدم دریافت وجه کالا توسط فروشنده و نهایتا عدم انتقال مالکیت به خریدار میشود، از مواردی است که ممکن است سبب رسوب کالا در بنادر شود. عدم امکان انتقال وجه، عدم امکان ظهر نویسی اسناد و نیز عدم انتقال مالکیت از فرستنده خارجی به گیرنده داخلی از دلایل رسوب کالا به شمار می آیند و به دلیل مشکلات بانکی موجود برای این کالاها، انتقال مالکیت برای صاحبان کالا اتفاق نمی‌افتد.
3. پایان یافتن مهلت مقرر در مجوز ثبت سفارش
چنانچه پس از رسیدن کالا به بنادر ، کالا در مهلت تعیین شده در مجوز ثبت سفارش به گمرک اظهار نشود و یا برای تمدید مهلت آن اقدامی صورت نگرفته باشد نیز باعث میشود که کالا رسوبی شود.
واردات موقت، بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
II. کالاهای رسوبی بعد از اظهار کالا
در خصوص این کالاها، گمرک باید به دلیل اظهار کالا، پاسخگوی دلیل رسوب کالا باشد. اکثر این دلایل مربوط به عوامل بیرونی بوده که پس از اظهار رخ می‌دهند به عبارت دیگر، تشریفات گمرکی و ماندگاری کالا در گمرک بعد از اظهار ممکن است متأثر از عوامل بیرونی باشد.
دلایل عمده گیر کردن یا رسوب کالا قبل از اظهار در گمرک یا بنادر عموماً یکی از ۸ دلیل زیر است:
1. اولین دلیل عدم امکان ارائه کد رهگیری از سوی بانک عامل است.
اقلامی که اظهار شده اند و به دلایلی کد رهگیری بانک از بانک عامل به گمرک ارسال نشده، بر اساس مصوبات خاص گمرک می‌تواند درصدی از کالا را ترخیص و قسمتی دیگر را تا زمان اعلام کد رهگیری بانک نگهداری کند. این عمل سبب میشود که قسمت عمده‌ای از کالای ترخیص شده از گمرک خارج شود و قسمتی از کالا که به صورت وثیقه در گمرک باقی بماند در گمرکات رسوب کند .
2. طولانی شدن صدور مجوزهای قانونی
برای برخی از کالاهای اظهار شده به گمرک اخذ و ارائه مجوزهای قانونی مانند استاندارد، انرژی اتمی، بهداشت، قرنطینه نباتی و قرنطینه دامی ضروری بوده و کنترل این مجوزهای ترخیص بر عهده گمرک است، زیرا اقلامی که از گمرک ترخیص شده و به این مجوزها نیاز دارند اقلامی هستند که معمولاً با سلامت جامعه در ارتباط هستند. وظیفه گمرک در وهله اول این است که نسبت به احصاء و کنترل این مجوزها اقدام کند و پس از آن اجازه ورود کالا به داخل کشور را بعد از انجام تشریفات ترخیص، صادر کند و در وهله دوم صدور و ارائه این مجوزها از طرف سازمان‌های نام برده شده مستلزم صرف وقت و زمان است. متأسفانه تمام این موارد به نام گمرک نوشته می‌شوندحتا اگر فرآیندهای لازم و آزمایشات مورد نیاز توسط سازمان دیگری انجام میشود.
3. یکی دیگر از دلایل رسوب کالا عدم پرداخت حقوق ورودی است که در آن صاحبان کالا حین انجام تشریفات گمرک تا مرحله صندوق پیش رفته اما عمدتاً به یکی از ۲ دلیل زیر حقوق ورودی را پرداخت نمی کند:
- عدم تمکن مالی صاحب کالا به‌دلیل ورشکستگی یا دلایل دیگر
- گران تر شدن حقوق ورودی کالا از محاسبات اولیه و ارزش کم کالا نسبت به حقوق ورودی، بگونه ای که هزینه رها کردن کالا از هزینه ترخیص آن برای صاحب کالا کمتر باشد.
4. طولانی شدن روند بررسی اظهارنامه به دلیل عدم وضوح کافی در اسناد یا وجود برخی ابهامات برای گمرک مبنی بر ماهیت واقعی کالا
5. طولانی شدن رسیدگی به ارزش کالا به علت برخی پیچیدگیهای ناشی از نوع خاص کالا یا تغییرات قوانین
6-کم بود ارزش کالا
گاهی اوقات اگر صاحب کالا ارزشی کمتر از ارزش موجود در سوابق موجود در گمرک پرداخت کند، در این صورت گمرک با رعایت مواد قانونی به این ارزش رسیدگی کرده و اگر کم اظهاری صورت گرفته باشد مابه‌التفاوت به همراه جریمه متعلقه طبق ماده ۱۰۸ قانون امور گمرکی، از صاحب کالا دریافت می‌کند. در برخی موارد این چنینی رسوب کالا ممکن است اتفاق بیافتد.
۷. ارايه اسناد نا مناسب به گمرک جهت ترخیص کالا به گونه ای که گمرک اختلافی بین ماهیت کالا در واقعیت و اسناد ارایه شده جهت اظهار کالا مشاهده کند که در اینصورت محموله وارد فرآیند رسیدگی به کالای قاچاق میشود.
۸. استخدام ترخیص کار گمرکی غیر متخصص
گاهی اوقات استخدام افراد غیر متخصص منجر به بروز انواع مشکلات گمرکی و حتی ایجاد ظن قاچاق از سوی کارشناسان گمرک و پیچیده شدن فرآیند ترخیص کالا میشود.
در تمامی موارد گفته شده، صاحبان کالا میبایست ضمن بررسی شرایط پیش رو، قبل از ورود کالا به کشور اقدامات و تمهیدات لازم را انجام دهند تا از گیر کردن محموله خود در بنادر و گمرکات کشور جلوگیری کنند. چنانچه محموله شما نیز به اصطلاح گیر کرده است، با کارشناسان ما تماس بگیرید تا به شما کمک کنیم محموله خود را آزاد کنید!
دیدگاه‌های کاربران