مبنای ارزش گذاری توسط گمرک

شاید شما هم بارها در اخبار یا مقالات و یا در مکاتبات و گفتگوها با فروشندگان یا خریداران خارجی با اصطلاحاتی مثل ارزش فوب یا سیف برخورد کرده باشید و شاید در برخورد اول به دنبال ارتباط آنها با ترمهای FOB و CIF در اینکوترمز گشته باشید. و یا در زمان ارزش گذاری کالاها توسط گمرک با اصطلاحاتی مثل ارزش اظهاری یا ارزش استنباطی روبرو شده باشید. در این محتوا به توضیح تمامی این مفاهیم و بیان جزییات آنها خواهیم پرداخت.

در همین ابتدا باید بدانیم که ارزش فوب یا سیف هیچ ارتباط معناداری با ترمهای اینکوترمز FOB یا CIF ندارند. این اصطلاحات صرفا بیانگر سرفصلهای هزینه‌هایی که مبنای ارزش گذاری کالای خریداری شده و همینطور مبنای محاسبه حقوق ورودی توسط گمرک هستند. در حالیکه در اینکوترمز 2020 موید نقاط انتقال ریسک و هزینه ها و مسئولیتها بین خریدار و فروشنده هستند و در واقع میتوان این موضوع را بعنوان یکی ازاشتباهات رایج در استفاده از اینکوترمز دانست.

کالاهایی که به گمرکات کشور برای انجام فرآیند گمرکی ترخیص وارد میشوند، مراحل مختلفی را طی میکنند که مهمترین بخش این فرآیند اظهار ارزش توسط صاحب کالا و ارزشگذاری توسط گمرک است. در ادامه به بیان این فرآیند خواهیم پرداخت.

ترخیصکار خود باشید!

در وهله اول، صاحب کالا در اظهارنامه گمرکی اقدام به اظهار ارزش کالای وارده به گمرک میکند. این ارزش صرفا مربوط به بهای کالای خریداری شده میباشد. ولی این تمام ماجرا نیست. گمرک در اولین اقدام به بررسی سوابق ترخیص عین آن کالا میکند تا ارزشی به اسم ارزش استنباطی برای آن کالا در نظر بگیرد. برای این کار در درجه اول به ارزش کالای مثل مراجعه میشود. یعنی کالایی که تماما از نظر کارایی و شکل ظاهری و برند و ... مثل کالای اظهار شده باشد و هیچ تفاوت معنادار ظاهری و غیرظاهری ملموس و غیر ملموسی نداشته باشد. در صورت عدم وجود کالای مثل، به سراغ کالای مشابه میروند. یعنی کالایی که از نظر ماهیت عین کالای اصل است ولی از نظر ظاهری کمی تفاوت مثلا در شکل بدنه و قاب کالا وجود دارد. در صورت عدم وجود کالای مشابه اینبار گمرک به بازار مراجعه میکند. طبیعتا ابتدا به بازار عمده فروشی و در صورت عدم وجود بازار خرده فروشی که طبیعتا در اینصورت هزینه‌های جانبی مرتبط با فروش کالا در بازار مثل بنکداری و هزینه های فروشگاه و ... از آن کسر میگردد. و در نهایت در صورت عدم وجود کالا در بازار همچنان گمرک دست بردار نیست و برای رسیدن به ارزش استنباطی کالا را به اجزای تشکیل دهنده تفکیک میکند به این شکل اقدام به ارزشگذاری میکند و در واقع به ارزش محاسباتی برای کالا میرسد.در این مرحله در صورت عدم امکان محاسبه ارزش،‌ ارزش اظهاری صاحب کالا مورد قبول قرار میگیرد.

حال سوال اینجاست در صورتیکه گمرک به هر نحوی موفق به ارائه ارزش استنباطی یا محاسباتی شد و این ارزش با ارزش اظهاری صاحب کالا اختلاف داشت تکلیف چیست؟ در این حالت دو وضعیت پیش می‌آید:اول اینکه ارزش اظهاری بیشتر از ارزش استنباطی باشد که اصطلاحا گفته میشود که بیش‌بود ارزش داریم. در اینصورت طبیعتا ارزش اظهاری مورد قبول قرار میگیرد ولی اگر صاحب کالا از ارز دولتی برای واردات استفاده کرده باشد میبایست ما‌به التفاوت قیمت ارز آزاد و ارز دولتی برای اون مقدار بیش‌بود ارزش را به سیستم بانکی عودت دهد. در واقع مبلغ بیش‌بود با ارز آزاد محاسبه میشود.در حالت دوم اگر ارزش استنباطی بیشتر از ارزش اظهاری باشد، اگر میزان اختلاف دو ارزش از نصف حقوق ورودی گمرک کمتر یا برابر باشد، صاحب کالا میبایست بین ۱۰ تا ۱۰۰ درصد میزان مابه‌التفاوت جریمه پرداخت کند! ولی اگر میزان اختلاف بیش از نصف حقوق ورودی باشد حداقل جریمه ۵۰ درصد  حداکثر آن همان ۱۰۰ درصد خواهد بود!

پس از طی این مراحل و تایید ارزش کالا، وارد مرحله محاسبه حقوق ورودی میشویم. یعنی جایی که فاکتورهای دیگری به جز بهای کالا بعنوان مبنای محاسبه حقوق ورودی تاثیرگذار هستند.

۷ رویه گمرکی که ممکن است راه حل مسئله تجارت شما باشد!

قبل از ورود به مبحث محاسبه حقوق ورودی به بیان ارزش CIF کالا خواهیم پرداخت. ارزش CIF به معنای مجموع هزینه‌های مرتبط به کالا از مبدا تا گمرک ورودی میباشد. یعنی بهای کالا یا COST به اضافه هزینه بیمه باربری یا INSURANCE به اضافه هزینه حمل کالا یا FREIGHT. از به هم پیوستن حروف اول این سه آیتم به اصطلاح CIF میرسیم که همان مبنای ارزشگذاری گمرک است.

مواد لازم: ارزش CIF کالا + ضریب ماخذ تعرفه به اضافه نرخ تبدیل ارز به ریال ( نرخ مبادله‌ای)

محاسبه ارزش گمرکی کالا: ارزش CIF کالا ضربدر نرخ تبدیل ارز

محاسبه حقوق گمرکی: ارزش گمرکی کالا ضربدر ضریب ماخذ تعرفه ( این ضرایب در کتاب قوانین صادرات و واردات که تمامی ماخذهای کالاهای گروههای مختلف درج شده اند قابل دسترسی هستند)

محاسبه ارزش مبنا ( پایه ): حقوق گمرکی به اضافه ارزش گمرکی کالا

محاسبه مالیات و عوارض شهرداری: شامل ۶ درصد مالیات و ۳ درصد عوارض شهرداری‌ست که در مجموع ۹ درصد بعنوان مالیات و عوارض شهرداری محاسبه میگردد.

محاسبه عوارض هلال احمر: حقوق گمرکی ضربدر ۱ درصد

در نهایت با داشتن موارد بالا، حقوق ورودی کالا به این شکل خواهد بود:

حقوق گمرکی + مالیات و عوارض شهرداری + عوارض هلال احمر.

در محتواهای آینده به بیان رویه‌های مختلف واردات و شیوه های دریافت وجوه توسط گمرک خواهیم پرداخت.