زبان بازار در حمل و نقل محمولات فله!

در حمل و نقل محمولات فله (فاقد کانتینر)، اصطلاحاتی به کار می‌رود که دانستن آن‌ها در حمل و نقل این محمولات ضروری است، چراکه فعالین این حوزه حمل، اصرار عجیبی به استفاده از اصطلاحات و ترمینولوژی خاص اینگونه حمل ها دارند. در واقع زبان بازار این شیوه حمل، تعیین کننده پاسخی است که شما از متصدی حمل محمولات فله دریافت می‌کنید. یعنی اگر ایمیلی که برای دریافت نرخ ارسال میکنید به زبان آنها نباشد، ممکن است هرگز پاسخی دریافت نکنید و حتی اگر پاسخی دریافت کنید، ممکن است آن پاسخ رمزگونه بنظر برسد و به رمزگشایی نیاز داشته باشد!

در این مطلب، اصطلاحات رایج در حمل و نقل محمولات فله را شرح می‌دهیم و کارکرد آن ها را بیان می‌کنیم.

قبل از توضیح اصطلاحات رایج در حمل و نقل محمولان فله، در اینجا تصویری کلی از انواع محمولات ارائه می‌کنیم:

انواع محمولات:

• محمولات کانتینری:

۱.    محمولات کانتینری کامل FCL که به انواع کانتینرهای استاندارد و غیراستاندارد تقسیم می‌شوند

۲.    محمولات کانتینری غیر کامل LCL که در انواع کانتینرهای دریایی بارگیری می‌شوند

• محمولات غیرکانتینری یا فله که به ۲ دسته تقسیم می‌شوند:

۱.     محمولات فله ای که به شکل ظرف حمل در می‌آیند:

۱-۱.     محمولات فله خشک مانند گندم

۱-۲.     محمولات فله مایع مانند سوخت

۲.    محمولات فله ای که به شکل ظرف حمل در نمی‌آیند یا اصطلاحاً Break Bulk یا .B.B :

۲-۱.    محمولاتی مانند ماشین آلات و تجهیزات راه‌سازی، انواع لوله ها و آهن آلات ...

۲-۲.    محمولات RO/RO که ماشین هایی هستند که دارای چرخ بوده و با چرخ خود وارد کشتی می‌شوند

۲-۳.    محمولات بسیار حجیم که توسط کشتی های خاص مانند DUCK بارگیری و حمل می‌شوند مانند سکوهای نفتی و راکتورهای صنعتی و ...

• این اصطلاحات هیچ ربطی به اینکوترمز ندارند و جایگزینی برای آن ها نیستند. اینها فقط نحوه عملکرد متصدی حمل در برابر مشتری که می‌تواند، خریدار و یا فروشنده باشد، مشخص می‌نماید.
• بارگیری و تخلیه، می‌تواند هم با تجهیزات بندری و هم با تجهیزات خود کشتی صورت پذیرد. بسیاری از کشتی های حمل محمولات فله از نوع break bulk خود دارای تجهیزات تخلیه و بارگیری هستند. به تجهیزات تخلیه و بارگیری خود کشتی Ship Gears گفته می‌شود.
• در مواردی که هزینه بارگیری یا تخلیه از صاحب کشتی درخواست می‌شود (FILO، LIFO و LILO)، معمولاً کشتی خود دارای وسیله حمل است، اما می‌تواند این چنین نباشد. در اینصورت، صاحب کشتی یا نماینده وی، هزینه های لازم برای انجام تخلیه یا بارگیری را با اپراتورهای بنادر مورد نظر چک می‌کنند و به مشتری اعلام می‌کنند.
• برای درک بهتر و به خاطر سپاری آسان تر، لازم است در نظر داشته باشید که این اصطلاحات از نگاه صاحب کشتی به موضوع می‌باشد. یعنی وقتی گفته میشود FREE IN - FREE OUT یعنی از نگاه صاحب کشتی ورود محموله به کشتی و خروج آن از کشتی برای صاحب کشتی هزینه ای ندارد و فقط لازم است کرایه حمل از مبدا تا مقصد را اعلام نماید.
• به اصطلاح LILO که مخفف LINER IN - LINER OUT است، FLT یا FULL LINER TERMS نیز گفته می‌شود. اصطلاح قدیمی تر آن نیز HOOK - HOOK می‌باشد.

• LAYCAN که مخفف LAYDAYS CANCELLING DATE است، بیانگر بازه زمانی است که صاحب کشتی لازم است در آن زمان برای بارگیری در بندر مبدا آماده باشد. مثلاً: هفته سوم ماه آگوست، یا از ۱۴ آگوست تا ۲۱ آگوست. LAYCAN بصورت L/C نیز نوشته می‌شود که نباید با LC به معنی Letter of Credit یا همان اعتباراسنادی اشتباه گرفته شود. همچنین گاهی ممکن است به‌صورت LYCN نوشته شود.
• MT که مخفف METRIC TON است، درباره وزن محموله به کار می‌رود.
• CBM که مخفف CUBIC METER است به حجم محموله اشاره دارد. مکعبی با طول، عرض و ارتفاع ۱ متر مربع، ۱ cbm حجم دارد.
• RT که مخفف REVENUE TON است، واژه مهمی است. در حمل دریایی، هر MT، می‌بایست معادل ۱ CBM باشد. هر کدام که بیشتر باشد درواقع RT همان قدر است و نرخ نیز همیشه بر مبنای RT محاسبه می‌شود. مثلا، کرایه محموله ای با وزن ۱/۳ تن و حجم 1/5 cbm، بر مبنای 1/5 RT محاسبه می‌شود.
• CHARTERING یا اجاره کشتی به اجاره کردن کامل یک کشتی فله بر، یا بخشی از آن برای مدت زمانی مشخص یا تعداد سفری مشخص، یا بصورت کامل، اجاره کشتی گفته می‌شود و اصولا تمامی قراردادهای حمل هرگونه محموله فله در قالب چارترینگ صورت می‌گیرد.
• LUMPSUM به نرخ کلی حمل گفته می‌شود که در مقابل نرخ PER TON قرارمی‌گیرد. مثلا نرخ ۳۵ دلار PER TON (توجه کنید که منظور از TON همان RT است) برای ۱۰۰۰ RT می‌شود ۳۵۰۰۰ دلار LUMPSUM.